Archief van
Maand: mei 2009

Darwin

Darwin

Darwin schreef zijn bevindingen op in zijn boek Over het ontstaan van de soorten.(1859)Hij is de grondlegger van de evolutieleer en wij gedenken dit jaar zijn 200e geboortedag. Ter voorkoming van misverstand :Darwin had nog geen inzicht in de rol van DNA. Darwin was voorbestemd om geestelijke te worden. Maar zijn aandacht werd getrokken door de botanische wetenschap. Als scheepnatuuronderzoeker voer hij van 1831-1836 op de Beagle in de wateren rond Zuid Amerika en de Stille Oceaan. Darwin stelde vast dat het leven in voortdurende beweging is en zich aanpast. Hij sprak van de selectie in de natuur en the survival of the fittest.Het is een kwestie van  overleven of ten ondergaan. Wie of wat fittest is maakt kans op overleven. Het gaat om de manier waarop alles in de natuur zich aanpast. Zo ontdekte hij op de eilanden in de Stille Oceaan dat vogels als vinkjes zich aanpassen bij gewijzigde omstandigheden. De natuur is een complex van onderlinge betrekkingen. De natuurlijke selectie is afhankelijk van toevallige omstandigheden..De evolutie is een in alle richtingen vertrekkend proces  zonder einddoel. Ook een latere leerling van Darwin, Dawkins meent dat de evolutie geen doel heeft. Hij verzet zich tegen Teilhard de Chardin die gelooft in een einddoel:het punt omega. Ik denk wel eens dat wij mensen zelf een doel kunnen toekennen aan de evolutie. Wij mensen  moeten het als homo sapiens hebben van  onze hersenen om ons aan te passen en te overleven.

Darwin dacht altijd lang na. Eerst was hij nog langdurig gelovig maar later werd hij agnosticus. Waar zat dat op vast? Zeer oppervlakkig gezien  maakt de natuur een vredige indruk. Alles lijkt gelukkig, harmonieus. De natuur lijkt op een uitgebalanceerd systeem dat diepe indruk maakt. De vogels zingen. De zon verschijnt aan een strak blauwe hemel. De natuur groeit en bloeit. Maar  onder het oppervlak overheerst een minder geruststellend beeld. Er vloeit bloed en er heerst geweld. Pijn en leed zijn resultaten van natuurwetten..Vogels vreten vlinders op. Vogels worden belaagd door soortgenoten. Honger is bedreigend. Dieren verscheuren elkaar..Een klaverbloem wordt bevrucht door hommels,die weer opgevreten worden door veldmuizen. Deze worden weer verslonden door katachtigen. Sommige dieren beschikken over een genetische variatie met voordelige  eigenschappen,zodat ze niet door planten,bomen of zaden vergiftigd worden. Darwin raakt meer en meer in twijfel over de rol van God..We moeten goed begrijpen dat in die tijd het bijbelse scheppingsverhaal verstaan werd als natuurlijke verklaring van onze werkelijkheid. Ernstige genetische ziekten hebben hun oorzaak in een  minieme genetische verandering op moleculair nivo. Darwin vroeg zich af waarom God dat niet tegenhield. Darwin was verbijsterd door het feit dat de sluipwesp geboren wordt in het levende lichaam van een rups en deze vervolgens van binnen uit opvreet. De natuur wordt daardoor stompzinnig en gevoelloos. En nu nog de mens?Bij toeval verscheen na de vernietiging van de dinosaurussen door meterorieten de mens. De mens behoort tot de aapachtigen. Het is goed te weten dat wij met sommige aapachtigen bijna 100% van ons DAN gemeen hebben. De mens verlaat de bomen en begeeft zich in de steppen. Hij besluit dat het toch maar beter is om op 2 benen te gaan lopen. Op deze wijze leerde de homo sapiens in Afrika te overleven. Zijn hersenen waren groter. De mens wordt op de duur  product van natuur en cultuur. De mens ontwikkelt zelfbewustzijn.

De vraag doet zich voor of het bijbelse scheppingsverhaal in Genesis 1 een bizarre non-sense story is.Het gaat in Genesis 1 om een getuigenis van een joodse priester  rondom 500 jaar  voor Christus  die kennis heeft genomen van andere scheppingsverhalen  van volken in het Nabije Oosten. Hij komponeert een joodse variant van het scheppingsverhaal. We moeten  nu scherp letten op de verschillen. Op de vierde dag prikt God zon,maan en sterren aan het hemelgewelf. Ze zijn gemaakt door God en vertegenwoordigen zelf geen goden en godinnen. Het  is goed scherp te luisteren naar het getuigenis van Genesis 1. De aarde was woest en ledig. Er is duisternis. Oceanen van water bulderen in de duisternis. Er heerst chaos. Maar zo zegt de priester:de Geest van God omvatte het geheel. In die chaos schept God. Scheppen is scheiden..Licht wordt gescheiden van duisternis. Dag wordt gescheiden van nacht. Aarde en water worden gescheiden. God schept natuur,dieren en mensen. God maakt leven mogelijk in de chaos. Hij vond het allemaal goed omdat het beantwoordde aan het doel:er is leven mogelijk. Later zullen in de middeleeuwen monniken dijken opwerpen tegen het wassende water om droge aarde te beschermen. Zij deden wat God hen voordeed.  Er zijn tegenwoordig gelovigen die vasthouden aan het Intelligent Design. God is de ontwerper van alle dingen en hij kan hier en daar ingrijpen. Dit is geen briljante vondst omdat we nu gaan bepalen wat God kan doen in de schepping. De Katholieke Kerk leert dat ze zich niet verzet tegen evolutie van de mens maar aan God de rol toewijst om de mens een ziel te geven.. 

God schept door te spreken,door het Woord. Het Woord wordt belichaamd in Jezus Christus..In de chaos schept God orde door het Woord. De chaos wijkt niet. De aarde blijft vol van ziekten,rampen en oorlogen. God is daar niet blij mee. Als Schepper ontpopt hij zich ook als heelmeester. Jezus Christus continueert deze rol. Hij geneest zieken en wekt doden op en tracht het .onheil uit te roeien. Het is overigens de verantwoordelijkheid van de mens ziekten,rampen en oorlogen te bestrijden. Daarin werken we met God mee. Simone Weil heeft ons geleerd dat de werkelijkheid op zich zelf niet zo mooi en schoon is. Volgens Weil kan de mens de schoonheid van de werkelijkheid beleven als de tedere glimlach van het vlees geworden Woord van God in Jezus Christus door de werkelijkheid heen.

Evolutie is de gang van harde strijd om het bestaan naar een behapbare wereld. Maar het evolutieproces is verre van volmaakt. Moreel en fysiek kwaad lopen door elkaar heen. Er zijn Hitlers en Stalins maar ook aardbevingen en orkanen. Maar God scheidt licht van donker. Hij is Heelmeester. Hij spreekt het Woord. Jezus Christus is een soort mutatie in de evolutie..Niet langer zijn strijd en competitie doorslaggevend maar solidariteit en compassie.

Evenals Weil heeft G.L.Schroeder geprobeerd de werkelijkheid te duiden. Goddelijke wijsheid ligt ten grondslag aan deze wereld. Het eindige kan het oneindige niet vatten. Maar het Kabbalisme leert ons hoe het oneindige interactie heeft met het eindige. Gods wijsheid ligt uitgedrukt in alle dingen. Wijsheid is de link tussen Schepper en onze werkelijkheid. Hij spreekt van The hidden face of God. Ons brein is in staat om het signaal van goddelijke wijsheid op te vangen. Het brein werkt zich uit in onze mind(geest).Het brein doet voor onze mind(geest) wat een radio doet voor ontvangen muziek.Duiden van onze werkelijkheid is een zaak in onze Geest. God en mens maken deel uit van de zelfde werkelijkheid. God draagt onze werkelijkheid zoals een papier een tekening. Ons brein bedenkt betekeniskaders waarmee wij onze werkelijkheid duiden en verstaan. Wij geloven dat God de werkelijkheid bedacht heeft en terecht brengt. Er zit in de bijbel een lineair denkpatroon. Er kan gekozen worden voor de door God gewenste wereld van tolerantie, dialoog, vrede, geweldloosheid,ziekte bestrijding,klimaatverbetering,scheppen van gezond milieu..Sociocratie vervult daarin een eigen rol door mensen nooit uit te sluiten. God inspireert ons met zijn Woord en Wijsheid. Een andere en betere wereld ligt in het verschiet. Alleen moeten wij dat ook willen. Dat bepaalt de overlevingskans van de homo sapiens. Solidair met mens en milieu en compassie met al wat leeft.
Hans Visser, 26 mei 2009