Archief van
Maand: juli 2017

Mohammed

Mohammed

Mohammed en het ontstaan van de Islam | Marcel Hulspas
Mani leerde een synthese van zoroastrische, monotheïstische en boeddhistische elementen. De kosmos was het eeuwige strijdtoneel tussen licht en duisternis. Iedereen moet het licht dienen door goede werken. De ziel van de mens was een vonk van het goede die gevangen zat in het lichaam.
Omstreeks 600 waren er veel meer mensen op het Arabische schiereiland die op zoek waren naar het geloof van Abraham. De door Jezus toegezegde parakletos (pleitbezorger) verscheen in Mohammed. Allah is de Barmhartige Erbarmer. God heerst over hemel en aarde. Alles wat er op aarde gebeurt, gebeurt omdat Hij het wil.. Er is een voortdurende strijd tussen God en Duivel om de ziel van de mens. Mohammed meende dat joden en christenen de goddelijke herkomst van de openbaring konden bevestigen. Mohammed komt niet uit het niets tevoorschijn. Hij was diep overtuigd van de unieke betekenis van de KAABA, het oudste heiligdom van het enig ware monotheïstische geloof, het geloof van Abraham.

Protestantisme

Protestantisme

Protestanten door Alec Ryrie

Van kindsaf aan ben ik protestants opgevoed. Ik leefde in een Calvinistisch milieu. Welke zijn de grondtrekken van de protestantse opvoeding. Je leert dat Gods genade genoeg is voor dit leven. Als je voor God kiest dan besef je dat gelijktijdig God voor jou kiest. In de ambtsstructuur overheerst gelijkwaardigheid. Hiërarchie is ons vreemd. Ieder kan toegelaten worden tot het ambt in de gemeente van gelovigen. Ouderlingen, diakenen en predikanten zijn gelijkwaardig. Van melkboer tot ambtenaar, van theoloog tot onderwijzer kan men tot het ambt worden toegelaten. Pausen en bisschoppen zijn ons onbekend. De bijbel is de grondslag van het geloof. We kennen slechts twee sacramenten: doop en avondmaal. De doop verenigt ons met God de Vader, Jezus Christus en de Heilige Geest. Het avondmaal is een gedachtenis maal. Tijdens het eten van het brood en het drinken van de wijn gedenken wij Christus die stierf aan het kruis. Het avondmaal is gekoppeld aan Goede Vrijdag wanneer we de dood van Jezus gedenken. In de kerkdienst draait alles om de verkondiging van het Woord dat vlees geworden is in Jezus Christus. Het Nieuwe Testament wortelt in het Oude Testament. In de kerkruimte staat de plaats van de Woord verkondiging centraal. Afbeeldingen, ikonen ondersteunen het Woord. Protestanten onthouden zich van beelden en heiligenverering. Wie gelooft in God houdt vast aan de verbondenheid met God tot in de dood. We leven vanuit Gods hand tot in Gods hand. Jezus is het licht der wereld. De navolging van Jezus maakt ons leven uit.
Het protestantisme is internationaal matig georganiseerd. In Genève zetelt de secretaris-generaal van de Wereldraad van Kerken. Deze speelt nauwelijks een rol. In de wereld is de positie van de katholieke Paus dominant. Protestanten zijn niet pausminded. Wel heb ik de invloed ervaren van Hans Kung en Edward Schillebeecks, die gepoogd hebben bruggen te slaan tussen katholicisme en protestantisme. Paus Johannes de 23e was een gebeurtenis.

We staan nu stil bij het boek van Alec Ryrie. Door dit dikke boek maken we nu een wandeling. Het protestantisme is geen paradijs van vrije meningsuiting maar eerder een niet vastomlijnde ongedisciplineerde gedachtenwisseling. Bij tijd en wijle hebben protestanten het opgenomen tegen hun heersers of hen zelfs afgezet. Het leven is op zijn kop gezet door Gods genade. Dat spoorde Luther aan zich te binden aan het gezag van de Schrift. De kracht van de twee principes: het geloof alleen en de Schrift alleen ligt in het woord alleen. Luther baseerde zich op twee autoriteiten die volgens hem nauw met elkaar verbonden waren:zijn eigen geweten en Gods Woord. De kerk is volgens Calvijn een nieuw Israël waarin wij elkaars broeders en zusters hoeders moeten zijn.

Volgens Luther hebben vorsten geen gezag over de ziel van hun onderdanen, aangezien de ziel alleen onder de jurisdictie van God valt en er geen enkele aardse macht is die haar ergens toe kan dwingen. Castellio raakte in conflict met Calvijn over tolerantie Zijn tolerantiebegrip was reëel, eerzaam en kostbaar maar nog ver verwijderd van wat we tegenwoordig onder echte godsdienstvrijheid verstaan. Als de leugen de plicht heeft de waarheid te tolereren dan heeft de waarheid nog niet de plicht de leugen te hoeven tolereren. Toen de Nederlandse Republiek in 1588 was opgericht werd gewetensvrijheid een van de grondbeginselen. Er was een calvinistische kerk maar niet-calvinistwen hadden beperkte burgerrechten. Voor handel zou intolerantie een ramp zijn. In de 17e eeuw mochten Lutheranen en Joden eigen openbare gebedsruimten bouwen. Menno Simons de inspirator van de Mennonieten was pacifist en afwijzer van geweld. DE Nederlanden tolereerden de Mennonieten blijmoedig. Vanaf de 15e eeuw werden heksen gerechtelijk vervolgd. Hekserij was ketterij die wortelde in een verbond met de duivel. Alle religieuze groeperingen vervolgden de heksen. Protestanten vonden dat heksen terecht ter dood veroordeeld werden. Volgens Exodus 22:18 zult gij een tovenares niet in leven laten. Halverwege de 17 eeuw kreeg men meer te doen met de arme drommels die van hekserij beschuldigd werden. De vervolging van heksen begint uit te doven. Cromell was toleranter maar maakte een uitzondering voor katholieken. Zelfs tegenover moslims stond Cromwell tolerant. De Quakers olv George Fox waren een interessante protestantse sekte. Hun belangrijkste doctrine is dat de waarheid-het innerlijk licht-in hen schijnt. Quakers lieten zich leiden door het levende Woord. Extatisch schudden, trillen, schreeuwen, huilen en schuimbekken waren normale zaken tijdens hun bijeenkomsten.. De Pilgrim Fathers waren niet geïnteresseerd in de nieuwe wereld maar wilden ergens naartoe waar ze zowel Engels als vrij konden zijn.

Ter ondersteuning van de koloniale inspanningen stelde een Engelse prediker de volgende handels voorwaarden voor. In ruil voor een klein stukje ongebruikt land, wat tabak, pelzen en vis konden de kolonisten de Indianen geven: beschaving voor hun lichaam en Christendom voor hun ziel. John Eliot was de beroemdste protestantse zendeling van de 17e eeuw. Lutheranen vonden dat de zendingsopdracht exclusief bedoeld was voor de apostelen. De Calvinisten vonden dat de zendingsopdracht nog steeds van kracht was. Calvinisten hadden bepaalde opvattingen over het einde van de wereld. Het pausdom moest worden beeindigd.  De Joden moesten zich bekeren. In Amerika meenden de Calvinisten dat de Indianen afstamden van de tien verloren stammen van Israël.

In de 18e eeuw was August Hermann Francke de grootste godsdienstige entrepeneur van de Pietische revolutie. Hij richtte een weeshuis op. Hij stuurde ook twee Duitse zendelingen naar de Deense kolonie Tranqubar. Volgens Spener blies het pietisme nieuw leven in de liefdesrelatie met God. Zinzendorff ontpopote zich als zendingsman. Onder de Moravische broeders. Men trok op naar Groenland. Men trok ook op naar Jamaica, Suriname, Guinea maar ook Zuid Afrika. John Wesley grondlegger van de Methodisten trok op naar Georgia in de VS. Wesley voelde dat de verlossing ook hem ten deel was gevallen: Gods rechtstreekse geschenk aan hem. Het methodisme groeide snel en flexibel.

De slavenhandel is als misdrijf helaas nauw verbonden met het protestantisme. Paulus leerde ons dat het onderscheid tussen slaaf en vrij mens in Christus verdwijnt. De rechter Samuel Sewail protesteerde tegen de slavenhandel. Ook John Wesley sprak zich uit tegen de slavernij. Ook de Quakers verzetten zich tegen de slavernij. Nederland hield tot 1863 vast aan de slavernij. Protestanten riepen op te leven naar het Woord: wat gij niet wilt dat u geschiedt, doet dat ook een ander niet. Protestanten waren verdeeld. Een groot deel van het oude puriteinse establishment van New England richtte zich op rationalistische doctrines zoals het unitarianisme. In de 19e eeuw rationaliseerde zich het protestantisme. Volgens Schleiermachter draait het in de religie echter niet om hoe we handelen of denken maar om hoe we ons voelen: de hemelse vonken die opstijgen wanneer een heilige ziel door het universum wordt beroerd. Er kwam meer ruimte voor vrijzinnige ideeën. Delitzsch beweerde dat het Oude Testament was gebaseerd op oudere babylonische teksten. In de 20e eeuw heeft de Bekende Kirche in Duitsland zich door de theologie laten leiden: de Schrift, de historische geloofsbelijdenissen en de rechtvaardiging door het geloof alleen. Niemoller verwierp een compromis met de Nazi’s. Karl Barth was de grootste protestantse theoloog.  Als Calvinist stelde hij zich veel sceptischer tegenover de staatsmacht. God is radicaal anders. De mens is verdorven.  Alleen goddelijke openbaring en genade overbruggen de kloof tussen god en wereld.

In de 20e eeuw gaat het proterstantisme gestaag achteruit. In Europa bloeden de kerken leeg. Het conservatieve christendom in de VS biedt een tegenaanval. Het fundamentalisme raakt in opmars. De gebroeders Niebuhr in de VS trachten moderne wetenschap, bijbelkritiek te verenigen met essentiële punten van het evangelie. Billy Graham probeerde een evenwicht te vinden. Hij zocht verzoening. Bonhoeffer propageerde het religieloze christendom. De wereld moet vanaf het kruis in kwetsbaarheid gediend worden. Martin Luther King bestreed de ongelijke burgerrechten. Hij verkoos net als Ghandi geweldloosheid. Geweld leidt tot nederlaaag. Het Robinson trachtte in de geest van Bonhoeffer Honest to God te zijn. Christelijke ethiek, taal en beeldspraak moeten aangepast worden aan de snel veranderende samenleving. Secularisme is niet onze vijand maar Gods wil voor een wereld die volwassen is. De Wereldraad van Kerken in Uppsala (1968) kozen King en Bonhoeffer als gidsen. De wereld bepaalt de agenda. Er werd gekozen voor anti-imperialisme en anti-racisme. Er werd scherp geprotesteerd tegen de Vietnamoorlog. In de VS werd Jimmy Carter president. Hij was een bonafide, wedergeboren en evangelische protestant. Kwesties als abortus zaaiden grote verdeeldheid onder de protestanten.

In de 20e eeuw groeit het protestantisme uit tot een wereldreligie. Let op Afrika. Er ontstaan nu zwarte kerken. Beyers Naude bond de strijd aan met de apartheidspolitiek in Zuid Afrika. Desmond Tutu leidt de burgerlijke ongehoorzaamheid in. Hij hekelt het apartheidsregime. Johan Heyns verzette zich tegen de apartheidspolitiek. Apartheid is zonde. Hij werd vermoord.

In Korea kwam het protestantisme goed van de grond. De Minjung kwam van de grond. Minjung is een soort bevrijdingstheologie. Mensen die onder aan de sociale ladder staan hebben nu voorrang. In China besluit Deng de controle op het leven van Chinese onderdanen op microniveau lost te laten. Het protestantisme krijgt een herkansing.

Inmiddels behoort een kwart van alle christenen tot de Pinksterbeweging. De werking van de Heilige Geest staat nu centraal.

De bloei in Zuid Amerika is enorm. Heel bekend werd de predikant David du Plessis. Hij zocht ook toenadering tot andere kerken. Ook in Afrika sloegen de Pinksterkerken aan. Pinksterkerken beginnen rechts maar schuiven in de zorg voor armen naar links.

Het protestantisme zal in China en Afrika nog verder uitgroeien. Het is op wereldnivo zwak georganiseerd. Het protestantisme blijft voor katholieken een uitdaging. Het protestantisme is overwegend rechts. Het is jammer dat Bonhoeffer, Robinson, King e.a. toch te weinig aandacht krijgen. Een gezond liberaal protestantisme is nog niet in zicht. We hopen en vertrouwen dat het protestantisme in de toekomst een serieuze gesprekspartner mag worden. We zullen evangelie, moderne wetenschap, menselijk inzicht, visie op de toekomst met elkaar moeten verbinden.