Natuurrampen zijn soms onvoorspelbaar. Ze maken vele slachtoffers(stormrampen als bij ons in 1953, vulkaanuitbarstingen, overstromingen, aardbevingen) Op 21 augustus 1986 voltrok zich een natuurramp in de Nyosvallei in de Afrikaanse staat Kameroen. Alle levende dieren en 1700 mensen kwamen om het leven. Vermoedelijk gaat het om een vulkanische uitbarsting in het meer. Er kwamen giftige dampen vrij die mens en dier van hun leven beroofden. Frank Westerman heeft daarover een boek geschreven:STIKVALLEI. Vulkanologen hebben langdurig met elkaar gebakkeleid over de oorzaken. Er is ook de idee geopperd dat sprake zou zijn geweest van een Israelische kernproef. Er waren Israeliers gesignaleerd. De oorspronkelijke bewoners spraken over de straffende hand van de voorouders. Gelovige mensen (moslims,katholieken) speculeerden over een straf van God. Mensen zijn gevoelig voor mythologische verklaringen. De ramp werd ook toegeschreven aan de duivel. Westerman heeft ook gediscusseerd met missionarissen die ook worstelden met de vraag waarom God als Schepper soms de wereld zo slecht in elkaar gezet heeft. De watersnood van 1953 werd ook toegeschreven aan God, die mogelijk strafte en waarschuwde. Mensen inclusief de gelovigen blijven zoeken naar verklaringen. Uit mijn Indonesische tijd herinner ik me nog de gevolgen van een tsunami in het Tambu gebied(Westkust van Sulawesi).Ik bezocht de plek en ontwaarde in de oceaan de kruinen van duizenden palmbomen. Alle inwoners waren verdronken. Al vlot veronderstelden de mensen dat hier sprake was van een straf van God/Allah. De inwoners van Tambu zouden een slechte naam gehad hebben. Mensen willen altijd graag greep kunnen krijgen op een situatie. Ik denk ook nog terug aan verkeersrampen in het gebied van het nikkelconcern in het Sorowako gebied in Oost Sulawesi. Er vielen onnoemelijk veel slachtoffers in het verkeer. Een man droomde van de noodzaak om een kerbau te offeren om de goden gunstig te stemmen. Het nikkelconcern investeerde geld in een kerbau.Alle geestelijken werden uitgenodigd om het offer van de kerbau bij te wonen. Mijn gewaardeerde collega Peruge was tegen zijn zin present en sprak het gebed uit: Vader in de hemel,geef ons verantwoordelijkheid om niet onder invloed van sterke drank te rijden, geef dat wij wegen tijdig en goed repareren, voorkom vermoeidheid onder chauffeurs. Westerman heeft een boeiend boek geschreven en goed geluisterd naar geleerden,missionarissen,bewoners.
Toch schenkt hij niet altijd klare wijn. Alle verklaringen blijven betrekkelijk. Mensen lezen soms de werkelijkheid allegorisch. Maar hun verklarende parabels suggereren soms verbanden die er niet noodzakelijkerwijs zijn. Mensen kunnen geloven in voorouders,hechten aan de macht van God,vertrouwen op het gezonde verstand. Mensen kunnen ook boos worden en zich afvragen waarom God zo’n idioot gevaarlijke wereld heeft gemaakt. Hoewel er meer is dan het waarneembare kunnen mensen prioriteit toekennen aan rationaliteit. Ik herinner me een vulkaanuitbarsting. Asregens daalden neer op de plaats waar ik verbleef. Elektriciteitskabels braken, huizen werden beschadigd,er brak paniek uit. Vele mensen vluchtten de bergen in. Zelf was ik niet bang:ik dacht aan de grote afstand tussen de vulkaan en onze plaats. Ik beredeneerde alles zo rationeel mogelijk. In de late avond om 23.00 uur kwamen de gelovigen samen in de kerk. Mensen begroeten mij met de woorden:fijn dat u er ook bent,nu we ten ondergaan. Ik geloofde er niks van.
Wetenschappers weten soms acceptabele verklaringen te bedenken. Voor ons westerlingen met rationele inslag opent dat uitwegen. Maar niet alle mensen denken zo. Ik herinner me het verhaal over rijst die in beweging kwam. Iedereen was present:de bevolking,de burgemeester,de politie,de geestelijkheid. Bij mijn bezoek werd het gebeuren aan mij voorgelegd. Ik opperde:misschien was er wind. Maar ik besefte dat mijn rationele verklaringen ontoereikend waren. De mensen geloofden nog in de rijstziel die de beweging zou hebben kunnen veroorzaakt. Mij collega bedacht de verklaring:God geeft ons een teken want de man die deze rijst leverde had de slechtste kwaliteit geschonken. Twee zaken zijn van belang:1. Wetenschappelijke verklaringen ten aanzien van de vulkaan onder het meer. Gassen hebben het leven gedood. 2. de vraag hoe je het verband legt met geloof,voorouderverering etc.
Wat God ten diepste wil wordt manifest in het leven van Jezus. Hij redt mensen van ziekten,ellende,dood. God berust niet in het kwaad. Er is sprake van tekorten en onvolmaaktheden in de schepping. Nu de schuldvraag. Aan Jezus wordt een probleem voorgelegd. Mensen van Siloam werden dodelijk getroffen door een vallende toren. Waren deze schuldig??Jezus antwoordt met een volstrekt NEEN. Waren de mensen uit de Nyosvallei schuldig. NEEN,zou Jezus hebben kunnen zeggen. Een ordinair willekeurige ramp kan mensen treffen. Stellig de schepping zit soms idioot in elkaar. Mensen verdrinken bij overstromingen.,vulkanische uitbarstingen en zeebevingen. De wetenschap helpt ons rampen te voorspellen en te voorkomen. We zijn in staat humanitaire hulp op tijd aan te wenden.
Toch beseft ieder dat we dood kunnen gaan bij een kleine of grote ramp. Ik had onlangs pech met een defect remsysteem in mijn auto. De rem hield op. Ik wilde nog parkeren bij een jachthaven. Maar mijn auto reed door,ging de stoep en het gras in. Ik realiseerde me in enkele seconden dat ik te water zou gaan. k greep de handrem en kwam tot stilstand vlak voor het water. Het leven is vol rampmomenten. De schepping is niet toereikend. Al die rot ziekten,al die ongelukken,al die rampen. God blijft heelmeester,redder,bevrijder. Er is ook herschepping in aantocht. De mens is medeschepper. Hij beschikt over kennis en macht om rampen te bestrijden. We leven als gelovigen in een tussenstadium. We drukken dat uit door onze doop in water(symbool van dood).Met ons oude leven gaan we kopje onder in het doopwater maar we staan op uit het water en worden wakker in een nieuwe wereld. Paulus moest vaak het hoofd bieden aan rampen maar hij geloofde dat niet hij maar Christus in hem zou overleven. Hetzij wij leven of sterven,wij zijn bii Christus. In een ramp kunnen we sterven maar met Christus staan we op.